Ana Sayfa   » COĞRAFYA    » Rölyef   

Rölyef

  



Günümüzde işgal altında olan Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinin esas geomorfoloji birimleri Küçük Kafkasya’da bulunmaktadır. Karabağ’ın arazisi kuzeybatıdan güneybatıya doğru tedricen küçülmektedir. Azerbaycan genelinde işgal altında bulunan dağların en önemli geomorfoloji birimleri Şahdağ, Murovdağ, Gökçe, Karabağ sıra dağları ve Karabağ volkanik yaylasıdır.
Şahdağ silsilesi Azerbaycan’la Ermenistan sınırı boyunca uzanarak, Gökçe gölü havzası ile Kür nehri havzası arasında suayrıcı oluşturuyor. Şahdağ’dan doğuya doğru Murovdağ silsilesi uzanıyor, onun en yüksek zirvesi Gamışdağ’dır (3774m). Murovdağ’dan güneybatıya doğru uzanan Karabağ silsilesi Araz nehrine doğru devam ediyor. Onun yüksekliği Büyük Kirs dağında 2725 metreyi buluyor. Bu sıra dağlardan batıya doğru Kaynozoy çağında oluşmuş olan 2000-3000 metre yüksekliğe sahip olan Karabağ volkan yaylası bulunmaktadır. Dördüncü dönemin volkan püskürmeleri ürünleri yaylanın yüzeyini kaplamış ve volkanın sönmüş olan konusları tepeler oluşturmuştur. Yaylada en büyük volkanlar Işıklı ve Kızılboğaz volkanlarıdır.

Azerbaycan topraklarında 5 tektonik bölge bulunmaktadır. Her tektonik bölge büyük rölyef biçimlerine uygun düşmektedir. İşgal altındaki Karabağ toprakları bu tektonik bölgelerin bir parçası olan Küçük Kafkas kalkmasının çoğunu kapsamaktadır. Burada çok sayıda jeolojik sturukturlar bulunmaktadır. Karabağ toprakları Küçük Kafkas dağlarının güneydoğu bölümünü kapsar. Onun rölyefi çok karmaşıktır. Burada yüksek, parçalanmış dağ silsileleri, pürüzsüz yamaçlı alçak dağ tireleri, dağarası çökeklikler, derin dereler birbirini takip etmektedir.
Karabağ silsilesi Murovdağ’ın güneyinden başlayarak, Aras nehrine kadar uzar. Bu dizi Büyük ve Küçük Kirs, Kırkkız dağlarından ve tirelerinden ibarettir. Karabağ sıra dağlarından batıya, Ermenistan sınırına kadar geniş araziyi Karabağ Volkan yaylası kapsamaktadır. Yaylanın yüksekliği 3000 metreyi bulmaktadır. Onun üzerinde çok hamarlaşmış olan tireler ve sönmüş olan volkanlar var. Büyük Işıklı (3552 m) volkanın iki konusu yaylanın güney batısında, Ermenistan sınırında yükselmektedir. Lava örtüsünden doğuya Mezozoyun ekşi intruziv kayalarından oluşan Delidağ (3616 m) bulunmaktadır.
Karabağ Volkan yaylası batı bölümleri ekzotivliyi ile ayrılır.
Karabağ’ın ova bölümünün yüksekliği 0-400 metre arasında değişiyor. Bu araziler yalnız dördüncü dönemde nehirlerin getirdiği taşlardan, kumlardan, killerde oluşmuştur.
Karabağ bölgesindeki Delidağ Küçük Kafkasya’da maqmatik kökenli dağdır. Mıhtöken silsilesinin en yüksek zirvesi olan bu dağda alp ve subalp yaylaları bulunmaktadır. Yamaçlarında eski buzul izlerine rastlanmıştır. Kelbecer ve Laçin illeri sınırında bulunmaktadır.
Keçeldağ ise Karabağ yaylasında bulunmaktadır. Sönmüş volkan konusudur. Yüksekliği 3171 metredir. Pliosenin volkan kayalarından oluşmuştur. Yamaçlarında eski buzul rölyefi biçimleri gelişmiştir. Zirvesi kayalardan oluşmaktadır. Alp çimleri, perlit yatağı (Keçeldağ perlit yatağı) vardır. Kelbecer ilinin arazisinde bulunmaktadır.



Okundu: 7076