Azerbaycan

1994 yılında Azerbaycan’la Ermenistan arasında ateşkes ilan edildikten sonra topraklarının bir kısmı işgalden kurtulmuş olan Füzuli, Terter, Ağdam, Goranboy rayonlarında, o cümleden, temas hattı boyunca  mayın ve patlamamış askeri malzemeleri ile kirletilmiş toprak problemi kendisini göstermeğe başlamıştır. Azerbaycan topraklarını işgal eden ermeni kuvvetleri bu topraklara çoklu sayıda mayınlar gömmüş ve ateşkesin ilan edilmesine rağmen mayın patlamaları cephe bölgelerinde insanların yaşamlarını yitirmesine neden olmuştur. 

Savaşdan zarar görmüş arazilerden mayınların temizlenmesi ve o arazilerin berpası işlemine 1996 yılından itibaren başlanmıştır. Fakat bi işlem büyük paralar, profesyonel uzmanlar, uluslarası pratiğin öğrenilmesini, modern teknik malzemelerin alınmasını gerktirdiğinden dolayı onunla uğraşmak için özel bir devlet kurumunun yaranmasına ihtiyaç duyulmuştur. Savaş zamanı zarar görmüş topraklarda sakinlerin yaşamı ve faaliyeti için güvenli ortam kurmak, arazilerden mayınların temizlenmesi için 1998 yılında Azerbaycan Arazilerinden Mayınların Temizlenmesi Milli Ajanlığı (ANAMA) kurulmuştur. Ajanlık mayın temizlenmesi işlemleri ile yanı sıra Azerbaycan’da mayın tehlikesi hakkında bilgilendirme ve mayından zarar görmüş kişilere yardımla ilgili projeleri uygulamaktadır. 

Mayın Etkisinin Araştırılmasının sonucu olarak mayından zarar görmüş 480 ve PAM’dan (Patlamamış Askeri Malzeme) zarar görmüş 163 icma kanıtlanmıştır. Tehlike ihtimali bulunan 970 bölgenin yaklaşık olarak 514000 kişinin güvenliği ve yaşamına negatif etkisinin olduğu bulunmuştur. Şu ana kadar Ajanlık tarafından 164 796 810 metre kare arazide 661,983 mayın, mermi, el kumbarası ve diğer patlayıcı silah ve malzeme bulunarak etkisiz hale getirilmiştir. 

Her yıl sınır rayonlarında 18-20 milyon kilometre kare kirlenmiş arazi temizleniyor. Buna rağmen Karabağ savaşının başlamasından günümüze kadar mayın patlamalarından yaklaşık olarak 2500 kişi zarar görmüştür, ki onların 366’i yaşamını yitirdi, 2 binden fazla kişi ise yaralandı. Ölenlerden 47’si çocuk 10’u bayan, 1735’i erkektir. 

Uzmanlar, işgal edilmiş arazilerde mayın/PAM’la kirlenmenin mıkyasını tayin etmenin mümkünsüzlüğünü belirtiyorlar. Dağlık Karabağ’dan başka Cebrayıl, Zengilan, Gubadlı, Laçın, Kelbecer rayonları tümü ile, Füzuli, Terter, Ağdam rayonlarının ise bir kısmı Ermenistan silahlı kuvvetlerinin kontrolünde. Mayın/PAM’la kirlenme düzeyi yüksek olan bu rayonlarda 350 milyon kilometre kare’den 830 milyon kilometre kare’yedek arazide 50 000’den 100 000’e kadar mayın gömüldüğü ihtimal edilir.

Ajanlık tarafından temizleme işlemi günümüzde Ağdam, Ağcabedi, Berde, Füzuli,Goranboy ve Terter’de hala sürdürülmektedir.