Azerbaycan

Azerbaycanın Karabağ bölgesinin sakinleri tarafından insan yaşamının değişik alanlarında toplanmış zengin gelenekler Karabağ’ın ününü onun sınırlarından çok uzaklara yaymıştır.

Karabağda hayvancılığın esasını genel olarak atçılık ve koyunculuk teşkil ediyor. Burada halk seleksiyonu yoluyla Karabağ atı ve Karabağ koyun cinsleri geliştirilmiştir. Bu atlar ta eskiden Avrupa’da ün kazanmıştır.

Azerbaycanlıların musiki medeniyetinin gelişmesinde Karabağ hanendelerin müstesna rolü olmuştur. Eskiden Karabağ halk sanatçıları tüm Şark’ta ünlülerdi. Azerbaycan edebi dilinin gelişmesinde Karabağ diyalektinin rolü büyüktür.

Karabağ “Kırmızı Kitab”a düşmüş nadir bitkilerin vatanıdır: Hirkan şümşadı - pirkal, Kafkaz hedicegülü, komarov bireotusu, güzel tekesakal, mehmeri germeşov, sade kestane, Karabağ dağ lalesi, saksağan gülhetmisi vs. Dünyanın nadir bitkilerinden sayılan harı bülbül sadece Karabağ’da, Şuşa’dadır.

Eskiden bölgede “kara dam” (“ev damı”, “toprak dam”), “bağdadi” ve “tağbend” ev tipleri geniş yayılmıştır. Bölge yemekleri ve tatlıları Azerbaycan  mutfağının zenginleşmesine büyük katkı sağlamıştır (Karabağ’ ketesi, Berde nanı vs.). Karabağ’ halıcılık ekolü de bütün dünyada ünlüdür. Burada değişik çeşnili halılardan “Lemberani”, “Çelebi”, “Açma-yumma”, “Balık”, “Boynuz”, “Karabağ’”, “Berde”, “Leçektürünc” özellikle seçilir. 

Karabağ Azerbaycan halk musikisinin, özellikle muğamın ve şiirin beşiğidir. Buradan çok sayıda ünlü musikici, şair, yazar, tanınmış hanende çıkmıştır. 

Karabağ mutfağında “kete”nin özel yeri vardır. Karabağ mutfağında koyun ve mal etinden kavurma, gevli, dolma, yahni, bozbaş, haş, kellepaça, sac içi, cız-bız, çorbalar ve değişik pilav türleri yapılır. Kızartılmış ve kaynatılmış çay balığı da kullanılır. Karabağ mutfağında meyve kurusu çok fazla kullanılır. Onlar hoşaf, pilav, çorba, et yemekleri hazırlanırken kullanılır ve çerez olarak sofraya konulur. Karabağ mutfağında cad, et gutabı, feseli, kete, şekerbura, baklama, kuymak, helva, kurabiye, şorgoğalı, dovğa, kababın değişik türleri vs. yapılır. 

Karabağ düğünlerinin başlıca farkı (Bakü ve Şirvan’da olduğu gibi) muğama geniş yer verilmesidir. Düğüne katılanlar oynamaktan ziyade muğam dinlemeyi tercih ederler.

Karabağ düğünlerinde gelin düğün alanına getirilmez. Umumiyetler düğün alanı sadece erkekler için kurulur. Kadınlar düğün alanına gece, yemek merasimi bittikten sonra gelirler.

Gelin evinden eşya çalmak da Karabağ’ bölgesinde yayılmış geleneklerdendir. Düğün alayı oğlan evine dönmeye başlayınca kız evinden "çalınmış" eşyalar etraftakilere gösterilir. Bu ilginç adetin başka adları "şeyoğurluğu", "hespuşlug", "hekrizdeme" (Ağdam, Fuzuli, Şuşa, Terter), "çıpıtma" (Laçın, Cebrayıl), "hırsızlık", "sirget"dir. Bazı yerlerde ise kızın anası ekmek yerine geline bir çimdik ocak külü verir.