Azerbaycan

Şuşa Azerbaycan’da Karabağ bölgesinde kale şehirdir. Bu şehir Azerbaycan’ın Şuşa ilçesinin merkezidir. Nüfusu 19.300’dür (2008).
Kadim tarihi olan bu şehir 13. Yüzyılda Moğollar tarafından dağıtılmıştır. Şuşa şehri 1750’lerin başlarında Karabağ hanı Penahali Han tarafından Şuşa köyü yakınında yeniden inşa edilmiştir. Başlarda burası Penahali Hanın şerefine Penahabad da adlandırılmıştır. Onun hakimiyette olduğu yıllarda burada çok sayıda mimarlık abidesi inşa edilmiştir. İbrahimhalil Hanın hakimiyeti yıllarında ise şehir daha da büyümüş, burada savunma yapıları ve kaleler inşa edilmiştir. Rus sömürgesi döneminde Şuşa şehri Karabağ bölgesinin idari ve ekonomik merkezi olarak hayli gelişmiştir. Şuşa şehri yüzyıllar boyunca Azerbaycan’ın önemli siyasi ve kültürel merkezlerinden bir olmuştur.
Şehir dışında, derin Daşaltı deresinin yakınındaki Cıdır ovası özellikle ünlüdür. Şuşa’yı “Şark’ın Konservatuarı” adlandırmışlar.
Şuşa’da ilim ve maarif alanı çok gelişmiştir. Burada 1830 yılında kaza mektebi, 1838 yılında seminarya, 1876 yılında şehir ve ilkokul, 1880 yılında altı sınıflı kaza mektebi ve 1886 yılında ise Türk-Rus mektebi açılmıştır. Bu şehir Azerbaycan’ın birçok ünlü sanatçı, hanende, musikici, orkestra şefleri ve bestecilerin vatanıdır: Cabbar Karyağdıoğlu, Kurban Pirimov, Bülbül, Seyid Şuşinski, Han Şuşinski, Reşid Behbudov, Üzeyir Hacıbeyov, Niyazi, Fikret Emirov, Süleyman Elesgerov Şuşa kökenlidirler.
Şuşa 8 Mayıs 1992’de Ermeniler tarafından işgal edilmiş ve dağıtılmıştır. Şuşa’da sadece resmi kayıtlara geçmiş 170 mimarlık abidesi ve 160 sanat abidesi vardı. Şuşa’nın işgali sırasında 200 şehit verilirken, 150 kişi yaralanmış, 552 çocuk öksüz kalmış, yaklaşık 22 bin kişi mülteci durumuna düşmüştür. 200 tarihi abide, 2 dinlenme tesisi, ünlülerin ev müzeleri, 70 yataklık turizm tesisi,1200 yataklı yatılı okul dağıtılmıştır.
Şuşa halen Ermenistan’ın işgali altındadır.